Andrej Mlakar
Nekoliko mađarski medija među kojima je hungarytoday.hu objavilo je informaciju da Srbija od te susedne države ne kupuje samo borbena oklopna vozila porodice BTR-80A, nego i raketni sistem zemlja-vazduh 2K12 Kub.
Mađarski mediji pozvali su se na pisanje srpskog portala Srbija Danas koji u svom tekstu od 16. marta 2024. godine navodi da se zapravo radi o isporuci radaske stanice za osmatranje i navođenje RStON 1S91M koja je sastavni deo raketne baterije vog PVO sistema.
Ono što je interesantno jeste da se prvo ne spominju lanseri i PVO rakete za ovaj raketni sistem, a onda u nastavku teksta stoji pomalo haotična rečenica, o kojoj će kasnije biti više reči.
Kao objašnjenje zašto se kupuju RStON 1S91M navodi se da su one najviše stradale od strane protivradarskih raketa AGM-88 HARM koje je NATO avijacija masovno koristila u vazdušnom rat na nebu iznad Srbije u sukobu sa srpskom PVO marta 1999. godine.
Takođe što je interesantno, kao objašnjenje se navodi da je nabavka RStON 1S91M bitna kako bi se aktivirali i drugi raketni divizioni sistema PVO 2K12 KUB.
Međutim kod nas osnovna taktička vatrena jedinica koja koristi KUB je raketna baterija, koju čine samohodna lansirna oruđa SLO 2P25M i to 4 komada i po tri rakete na svakom lanseru.
Svi kubovi koji su operativni u Vojsci Srbije od 1992. godine preuzeli su JNA formaciju Srednji samohodni raketni puk (SSRP)“, samo što je u Vojsci Jugoslavije od 16. juna 1994. godine obrisan termin „srednji“ i ostalo je samo „samohodni raketni puk“, koji su od transformacije u Vojsku Srbije od 2008. prevedeni u raketne divizione sa po tri raketne baterije sa po četiri lansera.“
Poznato je da su raketni pukovi sa PVO sistemom „KUB“ nalaze u sastavu 250. raketne brigade RV i PVO Vojske Srbije, koji su razmešteni u: Novom Sadu, Nišu i Kragujevcu.
Sada dolazimo na „haotičnu priču“ s početka koja spominje i Kraljevo.
Naime dugo vremena u Kraljevu se nalazio 450. raketni puk sa sistemom S-125 Neva koji je u silnim transformacijama rasformiran.
„Sa formiranjem puka PVO u Kraljevu ne bi dolazilo do značajnijeg pomeranja ovih jedinica, jer bi u Kraljevu svakako bile blizu Kosova i Metohije, a time bi se izbegla i reakcija NATO snaga„, piše Srbija Danas.
Iz ovoga moguće je jednino zaključiti da će kupovinom mađarskih kubova biti fomriran i četvrti raketni divizion sa PVO sistemom KUB što ukazuje da se raketaši ponovo vraćaju u Kraljevo.
Mađarski kubovi
Mađarska je svoje raketne sisteme PVO KUB dobila bila još u vreme dok je ta država bila članica Varšavskog pakta. Istupanjem iz te vojno-političke organizacije okosnicu PVO te države činili su upravo raketni sistemi 2K12 KUB, pa čak i kad je ta država ušla u NATO.
Mađarska armija trenutno se nalazi u prenaoružavanju na zapadne PVO sisteme srednjeg dometa pre svega NASAMS III kojih je nabavljeno već osam raketnih lansera, krajem oktobra 2023 koji su svrstani u dve raketne baterije sa po četiri lansera, sa čime su PVO sistemi 2K12 KUB postali višak.
Naime, Mađarska PVO u svom naoružanju ima 1 raketnu bateriju sa PVO sistemom 2K12 Kub (RS SA-6 Gainful) što znači da su u pitanju 4 lansirna vozila SLO i RStON 1S91M dok su ostali verovatno povučeni u stratešku rezervu, što ukazuje i da Srbija nabavlja raketne sisteme iz strateške rezerve Mađarske vojske.
Inače Vojska Srbije je svoje raketne sisteme KUB modernizovala. Modernizacija se odnosila na centralizovani sistem za upravljanje vatrom, didgitalizaciju osmatračko akvizicijskog radara OAR 1RL128D Mečka i digitalizacija Stanice za komandovanje i upravljanje vatrom SKUV-SM sa TDMA (Time division multiple access) sistemom. Važan element modernizacije je i ugradnja dnevno-noćnog TV/termovizijskog uređaja, koji je spregnut sa antenom nišanskog radara umesto dosadašnjeg crno*-belog televizijskog optičkog sistema TOV koji može da radi samo danju i u uslovima povoljne fonske situacije.
Ukratko o KUB-u
Samohodni PVO sistem 2K12 KUB konstruisan je za zaštitu kopnenih snaga uglavnom oklopnih jednica od napada aviona koji lete na srednjim i malim visinama. Razvoj ovog raketnog sistema počeo je 1958 godine za uništavanje ciljeva u vazduhu koji lete brzinama od 420-600 metara u sekundi na visinama miminalnim od 100 i maksimalnim 5-7 km na daljinama do 20 km.
Organizacijski samohodni raketni puk u većini zemalja koje su ga imale bio je sličan sovjetskom modelu.
Raketni puk sastojao se iz 5 samohodnih baterija, baterije za upravljanje, komande puka i tehničke baterije.
Svaku bateriju činila je stanica za osmatranje i navođenje RStON, četiri samohodna lansera 2P25 sa po tri rakete, dva transportna vozila ZIL-157.
Raketni sistem je prizvođen od 1967. do 1982. godine. Proizvedeno je više od 500 raketnih sistema-baterija i nekoliko desetina hiljada raketa.
Danas je u naoružanju 20 zemalja sveta.
Ovaj raketni sistem je proizvođen u dve osnovne verzije 2K12 i 2K12E poznat kao kvadrat ili izvozna verzija. Postoje i modifikacije koje se kreću sa oznakama od M1-M4.
Ovaj raketni sistem koristi dva tipa raketa 3M9ME i 3M9M3E.
Inače u sastavu svakog raketnog diviziona nalazi se osmatračko radarska stanica R-40.
Srce svake raketne baterije je radarska stanica i četiri samohodna lansirna oruđa. Otkrivanje, praćenje i označavanje ciljeva kod ovog sistema je radarsko. Rakete se lansiraju nakon što glava za samonavođenje zahvati cilj. Sistem vođenja raketa je poluaktivno radarsko samonavođenje. Jednokanalni je po cilju na koji se može lansirati po više raketa-najviše dve. Daljina granice zone uništenja cilja je oko 25 kilometara, a bliža 3-5 kilometara, dok je maksimalna visina gađanja oko 14 kilometara. Verovatnoća uništenja cilja jednom raketom je od 0,74 do 0,96. Brzina rakete je 2,5 – 3 maha, a upravlja se pomoću pokretnog krmila na zadnjem delu. Raketa je opremljena blizinskim upaljačem koji se aktivira 15-17 metara od cilja.
Vojnopolitička osmatračnica 