Andrej Mlakar
Moldavija, država na krajnjem istoku Evrope, nekadašnji deo bivešg Sovjetskog Saveza, a danas uklještena između Rumunije sa jedne i Ukrajine sa druge strane, država koja je proživela kratkotrajn ali krvavi građanski rat na reci Dnjestar koji se završio formiranjem nepriznate Moldavske Transnjistarske republike, imala je i svoju borbenu avijaciju.
Na teritoriji te države i njenog osamostaljenja od Sovjetskog Saveza ostalo je i Ratno vazduhoplovstvo koje je činilo 1.300 pripadnika koje su bili organizovani u jedan lovački puk, jednu helikoptersku eskadrilu i jednu raketnu brigadu.
Prema Sporazumu o koncencionalnim snagama u Evropi CFE Moldavija je imala pravo na 50 aviona borbenih i transportnij i 50 helikoptera borbenih i transportnih.
Od odlaska Sovjetske vojske na tlu Moldavije ostalo je 35 borbenih aviona MiG-29, osam transportnih helikoptera Mil Mi-8 i 5 transportnih aviona uključujući tu An-12, An-26 pa i An-27 kao i 25 raketnih sistema zemlja vazduh SA-3/5.
Raspadom Sovjetskog Saveza, Moldavija je od bivše vojske nasledila puk sa 35 lovca MiG-29 i četiri obučena pilota za let na tim letelicama.
Moldavci su kako bi došli do keša zbog loše ekonomske situacije prodali Jemenu 1994. četiri lovca MiG-29. Ta akcija je prošla neslavno jer posle četiri dana od početka angažovanja jedan MiG- 29 je oboren, a dva nisu u celosti bila sklopljena posle transporta.
Godine 1996. vlasti Moldavije obavestile su Vašingtonsku administraciju da su u kontaktu sa Iranom, u vezi sa dogovorom o kupovini lovaca MiG-29.
Pre toga, iranska vojska takođe ima u službi MiG-29, koje su dobili posle prebega iračkih pilota pred početak operacije Pustinjska oluja 1991. Ti MiG-29, sa 14 iz Moldavije, trebali su pre dolaska u Teheran da budu nadograđeni u odnosu na starije verzije.
Administracija Bila Klitnona se u to vreme plašile da bi MiG-29 mogao pasti u ruke neprijatelja i da bi ga Teheran koristio kao letelicu za nošenje nuklearnog oružja.
Iz tog razloga, SAD su odlučile da uskoče u ovaj posao. Godine 1997., SAD su zaključile ugovor o kupovini 21 lovca MIG-29 u različitim varijantama iz Moldavije, uključujući i 14 verzije MiG-29S.
Zauzvrat, Moldavija je dobila 40 miliona dolara u gotovini zajedno sa humanitarnom pomoći i nesmrtonosnim oružjem od Sjedinjenih Država.
Tako je administracija u Vašingotnu kupila 21 primerak, koji su početkom 1998 rasklopljeni i u krcani u transportne avione C-17 Globmaster i prebačeni preko Atlantika u SAD.
Na taj način američko vazduhoplovostvo je došlo do preko potrebnih letleica za obuku američki pilota u potencijalnom sukobu sa neprijateljskim letelicama. Naime američki piloti su dobili priliku da u realnim uslovima uvežbavaju borbu protiv lovca MiG-29 koji je dalje važio tad za opasnog protivnika zapadnim borbenim avionima.
S duge strane kad su ovim američkim 29 istekli svi resursi i oni su prizmeljeni i za njih se nije ni znalo dok se nije dogodio rat u Ukrajini, kad je ponovo krenula saga o doniranju letelica MiG-29 Ukrajini i traženju potencijalnih kandidata.
SAD su te letelice, koje nisu bile u letnom stanju i one su jedino mogle biti donirane Ukrajini kao izvor rezervnih delova, što je i učinjeno.
Inače ukrajinsko ratno vazduhoplovostvo u svom naoružanju imalo je manje od 240 borbenih lovaca MiG-29. Od ostalih članica NATO jedino operatine lovce MiG-29 ima Poljska (27) i Slovačka (21) i Bugarska (20). Rumunija je davno povukla iz operativne upotrebe svojih 18 primeraka.
Vojnopolitička osmatračnica 